Prowadzenie nadzoru nad wyposażeniem, w tym nadzoru nad jego cechami metrologicznymi jest sprawą nie podlegającą dyskusji. Sposób realizacji i zakres nadzoru oczywiste nie są. Postaram się w kilku krótkich wpisach wyjaśnić tytułowy problem najprościej jak potrafię.
Wzorcowanie czyli „o ile ?”
Wzorcowanie to odpowiedź na pytanie o ile wskazania obiektu wzorcowanego różnią się od „prawdy”.
Wzorcujemy gdy oczekujemy odpowiedzi na pytanie o ile moje wyposażenie pomiarowe myli się przy określaniu masy, objętości, stężenia, zawartości, temperatury itp. Oczekujemy w zasadzie liczby. Innymi słowy wzorcujemy wówczas gdy przy pomocy wzorcowanego wyposażenia będziemy w przyszłości chcieli określać wartość jakiejś cechy. Oczywiście konsekwencją wzorcowania powinno być późniejsze uwzględnianie wyznaczonej poprawki „o ile” w wyniku lub w niepewności pomiaru.
Sprawdzanie czyli „czy ?”
Sprawdzanie to odpowiedź na pytanie czy wartość pewnej cechy / właściwości obiektu sprawdzanego różni się od wartości oczekiwanej o akceptowaną wartość.
Sprawdzamy gdy oczekujemy odpowiedzi na pytanie czy moje wyposażenie spełnia określone wymagania, czy mieści się w granicach specyfikacji. Oczekujemy w zasadzie rozstrzygnięcia zero-jedynkowego: spełnia – nie spełnia, dobry – zły. Wątpliwości pojawią się gdy wynik sprawdzenia znajdzie się na granicy specyfikacji ale to temat na inną okazję.
Wyposażenie może podlegać jednocześnie obu formom weryfikacji – wzorcowaniu i sprawdzaniu.
Czynności fizycznie realizowane podczas wzorcowania i sprawdzania mogą (ale nie muszą) być identyczne. Różnica leży zazwyczaj w ilości wykonywanych porównań lub sposobie opracowania i interpretacji uzyskanych wyników.
Przykład 1
| urządzenie | termometr |
| zastosowanie | pomiar temperatury |
| weryfikacja | wzorcowanie i sprawdzanie |
Przykład 2
| urządzenie | termostat (cieplarka) |
| zastosowanie | zapewnienie jednorodnej temperatury (T ± δT) °C |
| weryfikacja | sprawdzanie |
Przykład 3
| urządzenie | termostat (komora klimatyczna) |
| zastosowanie | badanie odporności na warunki klimatyczne i ich zmiany |
| weryfikacja | sprawdzanie |
Przykład 4
| urządzenie | termostat (komora klimatyczna) |
| zastosowanie | wzorcowanie np. termometrów lub termo-higrometrów |
| weryfikacja | wzorcowanie |
Przykład 5
| urządzenie | mineralizator |
| zastosowanie | np. oznaczanie azotu Kjeldahl’a metodą klasyczną |
| weryfikacja | nie dotyczy (temperaturę określa skład mieszaniny reakcyjnej a sprawdzanie polega na obserwacji wystąpienia wrzenia oraz zmiany barwy mineralizowanego roztworu) |